Jak przeżyć śmierć bliskiej osoby?
Śmierć jest nieodłączną częścią życia i czymś naturalnym, a jednak zawsze bardzo bolesnym, szczególnie przy stracie przyjaciela czy członka rodziny. To z kolei wiąże się z łzami, tęsknotą, trudnością z pogodzeniem się z nową sytuacją, może także towarzyszyć poczucie winy po śmierci bliskiej osoby. Żałoba, czyli wyraz głębokiego żalu i smutku, to czas szczególny, którego nie należy omijać, ale przeżyć go w wyciszeniu, z towarzyszeniem poszczególnych emocji, by w końcowym etapie zaakceptować nową rzeczywistość.
Żałoba po stracie bliskiej osoby przybiera 5 kolejnych etapów.
- Etap szoku, czyli niedowierzania w to, co się stało – bezpowrotne odejście bliskiej, ważnej osoby. Obserwuje się wówczas wypieranie straty, zaprzeczanie faktów; pojawiają się złudzenia, że utrata kogoś bliskiego nie dzieje się naprawdę. Ze względu na przeżywany szok, nierzadko wiele osób nie funkcjonuje świadomie: nie pamięta przygotowań do pogrzebu i samej uroczystości. Na tym etapie niezwykle ważne jest wsparcie rodziny i przyjaciół, aby osoba dotknięta stratą nie zamknęła się w sobie.
- Etap tęsknoty najczęściej przychodzi po kilku lub kilkunastu dniach od pogrzebu. Towarzyszy mu ból, łzy, jak i złość. To faza, kiedy emocje są najsilniejsze: wtedy pojawiają się wspomnienia, a także poczucie winy po śmierci bliskiej osoby związane z niedokończonymi sprawami, nieprzeprowadzonymi rozmowami, spotkaniami. Jeśli towarzyszące emocje nie pozwalają na normalne funkcjonowanie: pojawiają się bezsenność, brak apetytu, stałe poczucie lęku, zamknięcie się w sobie, warto pomyśleć o udaniu się do specjalisty, np. psychoterapeuty.
- Etap rozgoryczenia przejawia się uświadomieniem sobie nieodwracalnej straty. Zderzenie się z nową rzeczywistością i powrót do niej zazwyczaj jest bardzo trudny. Pojawiają się żal i smutek oraz obwinianie zmarłego o odejście. Zastanawiający się, jak przestać myśleć o zmarłej osobie w ten sposób, nie powinni mieć obaw. To normalna reakcja, którą także trzeba przeżyć w odpowiednim czasie. Niewątpliwym wsparciem jest wówczas obecność przyjaciół i rodziny.
- Etap smutku ma miejsce, jeśli etap rozgoryczenia trwa długo, co najmniej kilka miesięcy. To czas, gdy emocje już opadają, a osoba po stracie kogoś bliskiego wraca do nowej rzeczywistości. Przyjaciele i rodzina powinni ją bacznie obserwować, gdyż głęboki smutek może przerodzić się w depresję, a wówczas jedynym wyjściem jest interwencja psychiatry.
- Ostatni etap – akceptacji – kończy żałobę. To nauka życia na nowo, już bez utraconej osoby. Reorganizacja rzeczywistości i jej zaakceptowanie to kluczowa kwestia, aby móc żyć dalej bez poczucia winy i głębokiego smutku.
Ile trwa depresja po śmierci bliskiej osoby?
Żałoba nie zawsze prowadzi do depresji, choć nie jest o nią trudno w przypadku nieprzepracowania straty, zamknięcia się w sobie, unikania rozmów o zmarłym czy tłumienia kumulujących się emocji. Zakłócenie naturalnego procesu, jakim jest żałoba, może prowadzić do poważnych zaburzeń psychiki, uwidaczniających się nawet po latach.
Stan żałoby zazwyczaj utrzymuje się od kilku miesięcy do roku. W trudniejszych przypadkach może trwać dłużej, np. u matki po śmierci dziecka. Głęboki smutek utrzymujący się dłużej może świadczyć o zaburzeniach depresyjnych.
Po czym rozpoznać depresję?
Depresja i żałoba przebiegają podobnie – obydwu towarzyszy smutek, obniżony nastrój, unikanie kontaktów społecznych. Jednak w przypadku żałoby osoba doświadcza także przyjemnych uczuć, których stopniowo jest coraz więcej i które pojawiają się coraz częściej.
Osoba, która może zmagać się z depresją, ma nieprzemijające poczucie bezsensu i przygnębienia, cierpi na bezsenność albo nadmierną senność, ma zmniejszoną koncentrację oraz myśli i tendencje samobójcze. Jeśli te objawy nie ustępują w ciągu kilku tygodni, należy bezzwłocznie skontaktować się z lekarzem.
Jak poradzić sobie z żałobą?
Przede wszystkim należy mieć na uwadze, że żałoba jest naturalnym procesem i trzeba pozwolić sobie bądź bliskiej osobie na jej przeżycie. Zastanawiający się, jak przestać myśleć o zmarłej osobie, powinny zmienić kierunek myślenia. Nie warto też tłumić w sobie emocji, lecz pozwolić sobie na płacz i „wygadanie się” bliskim lub psychoterapeucie. Nie warto także zaprzeczać jej istnieniu – zaakceptowanie straty i właściwe przeżycie żałoby to odpowiedź na pytanie: jak przeżyć śmierć bliskiej osoby i pogodzić się z jej odejściem.
