Nie masz najmniejszej ochoty przychodzić do pracy? Masz dość tego co robisz, nie dostarcza Ci to najmniejszej przyjemności, tylko męczy? To może być wypalenie zawodowe.
W tym artykule dowiesz się:
Wstęp
Ważnym aspektem w życiu człowieka XXI wieku, stanowi sfera związana z pracą. Praca staje się dominującą życiową aktywnością człowieka, gdzie realizowane są jego pewne założenia i wartości. Wydaje się, że ciągłe dążenie do posiadania większych pieniędzy czy osiągnięcia sukcesu jest nieodzownym elementem do tego, aby człowiek mógł zaistnieć
w oczach innych osób. Dlatego ludzie wykazujący się zbyt dużą ambicją, wyjątkowym zaangażowaniem w pracę bądź zajmujący się rozwijaniem swojej kariery, nie dostrzegają sygnałów jakie wysyła ich własny organizm. Zlekceważenie tych oznak prowadzi ostatecznie do wypalenia zawodowego. Wypalenie zawodowe jest stosunkowo nowym, ale powszechnym zjawiskiem, którego znaczenie zmieniało się pod wpływem rozwoju cywilizacyjnego.
1. Przyczyny wypalenia zawodowego
Przyczyny wypalenia zawodowego są zależne od jednostki, od tego, w jaki sposób zagospodarujemy swoją energię oraz jak zadbamy o regenerację sił . Powody „wypalenia zawodowego” mogą być zlokalizowane w trzech płaszczyznach, wyróżnia się:
- płaszczyznę indywidualną,
- płaszczyznę interpersonalną,
- płaszczyznę organizacyjną
Wśród czynników indywidualnych można także wyróżnić: osobowościowe, demograficzne i postawy związane z pracą. Biorąc pod uwagę czynniki demograficzne, należy zwrócić uwagę na wiek osób, u których zauważalny jest objaw wypalenia zawodowego. Uważa się, że więcej choruje osób młodych, z wyższym wykształceniem oraz osób samotnych niż pozostających w związkach. Inną cechą jest płeć, kobiety wykazują się emocjonalnym wyczerpaniem, natomiast mężczyźni depersonalizacją. Mając na względzie płaszczyznę osobowościową – bardziej skłonni na wypalenie zawodowe są pracownicy o niskiej odporności psychicznej, pasywnie radzący sobie ze stresem. Wykazują się one wysoką neurotycznością, wrogością, depresją, wybuchowością, nadmierną egzaltacją, brakiem pewności siebie. Uwzględniając postawy związane z pracą, wypaleniu odpowiada stawianie sobie wysokich i nierealnych oczekiwań związanych z pracą.
Kolejną płaszczyznę stanowi czynnik interpersonalny. Wymienić tutaj warto wszystkie problemy jednostki w odniesieniu do nawiązywania relacji międzyludzkich. Zaliczamy do niego interakcje pomiędzy pracownikiem a klientem. Wypalenie zawodowe dotyczy przede wszystkim pracowników, którzy z nadmiarem emocjonalnym angażują się w problemy ludzi, którzy oczekują od nich odpowiedniej pomocy. Pomimo tego, że zawód wymaga zaangażowania i indywidualnego podejścia, to zbyt intensywne ingerowanie w problemy innych, może być wynikiem tego, że nastąpi wypalenie zawodowe. Dlatego ważne jest, aby zachować umiar we własnym działaniu i wypośrodkować kierunek jego zamiaru.
Ostatnią płaszczyznę stanowi organizacja do której zalicza się: różnego rodzaju napięcia, związane z rozwojem zawodowym, cele instytucji jako sprzeczne z wartościami i normami uznawanymi przez pracownika czy brak poczucia stałości pracy.
2. Skutki wypalenia zawodowego
(Opracowanie własne)
Wyczerpanie fizyczne
| Wyczerpanie emocjonalne
| Wyczerpanie psychiczne
|
brak energii, codzienne zmęczenie, osłabienie, skłonność do wypadków, bóle pleców, napięcie i skurcze w okolicy mięśni szyi i ramion, zmianę masy ciała, problemy związane ze snem, koszmary senne, podatność na choroby,
| bezsilności, uczucia rozczarowania, osamotnienia, zniechęcenia, wewnętrznego poczucia pustki i rozpaczy, niekontrolowania emocji, niepohamowanego płaczu, negatywne nastawienie do innych ludzi, niedowartościowanie, brak szacunku do własnej osoby,
| negatywne nastawienie do siebie, negatywne nastawienie do innych ludzi, niedowartościowanie, brak szacunku do własnej osoby, negatywne nastawienie do siebie, lekceważenie, agresja wobec klientów, negatywne nastawienie do pracy, pesymistyczne podejście do życia, brak życia towarzyskiego |
Wynikiem wypalenia zawodowego może być w ostateczności odejście od wykonywanego zawodu. Nieumiejętność poradzenia sobie, z tym zjawiskiem skutkuje utratą stanowiska, o które wcześniej się staraliśmy. Należy podkreślić, że każda praca naznaczona nadmiarem obowiązków względem pracownika w ostateczności będzie postulowała, wyżej wymienionymi konsekwencjami.
3. Fazy wypalenia zawodowego
American Psychology Association przedstawił proces „wypalenia zawodowego” składający się z pięciu faz:
- Miesiąc miodowy
- Przebudzenie
- Szorstkość
- Wypalenie pełnoobjawowe
- Odradzanie się
Pierwsza faza wypalenia zawodowego, została zinterpretowana przez amerykańskich psychologów jako etap odczuwania ekscytacji z wykonywanej pracy i sukcesów w niej osiąganych. Kolejna jest spostrzegana przez pryzmat oceny, jaką pracownik dokonuje na własnej osobie. Odkrywa on, że jego subiektywna ocena pracy nie jest adekwatna. Utrzymując w ten sposób swój wyimaginowany obraz, wkłada w pracę coraz więcej energii i czasu. Następną fazą jest wspomniana wcześniej szorstkość. Objawia się ona nie tylko poprzez pogorszenie się relacji społecznych, ale również przejawia się w niespełnianiu zadań, które zostają powierzone. Do czwartego spektrum wypalenia należy chęć ucieczki, wyalienowania. Spokrewniona jest on zarówno z wyczerpaniem fizycznym, jak i psychicznym. Tym samym utożsamiana jest z depresją i poczuciem samotności. Ostatni etap natomiast, jest ściśle związany z leczeniem powstałych konsekwencji zdrowotnych po wypaleniu zawodowym.
4. Zapobieganie wypaleniu zawodowemu
Obserwując otaczającą rzeczywistość, możemy zauważyć, że występuje tendencja wzrastająca wobec doświadczania wypalenia zawodowego. Syndrom wypalenia zawodowego jest zjawiskiem korelującym z przejawami stresu zawodowego.
Nad wyraz ważną perspektywą jest wypracowanie efektywnych i możliwych do zrealizowania metod, które pozwolą zapobiegać temu destrukcyjnemu zjawisku. Warto zwrócić uwagę, że głównym czynnikiem zmierzającym do niedopuszczenia syndromu wypalenia jest życie w zgodzie z własną osobą. Bazując tym samym, na powyższych słowach, możemy wyróżnić trzy postulaty, które zmniejszają ryzyko wystąpienia wspomnianego już wcześniej zjawiska, a polegają one na:
- poczuciu własnej tożsamości,
- umiejętnym pokierowaniu sobą,
- wypoczynku oraz regeneracji sił
Profilaktyka zaradcza przebiegająca, w taki właśnie sposób ułatwi jednostce sprawniej radzić sobie w sytuacjach trudnych. W zaleceniach tych jednoznacznie widać, że nadmiar wszelkich działań, może postulować nieprawidłowym rozwojem, zarówno jak deficyt oraz, że skuteczne postępowanie jest zazwyczaj pomiędzy tymi dwiema, czyli… Osoby zmagające się z syndromem wypalenia zawsze stanowią problem dla efektywności organizacji. Dlatego nadrzędnym punktem każdego miejsca pracy powinno być zaufanie do pracodawcy. To w jego zakresie jest, aby stworzyć miejsce, w którym będzie chęć pracy, kreatywność, otwartość, a dzięki temu nie będzie zmagań towarzyszących wypaleniu zawodowemu.
