Social Media to ładne zdjęcia, znajomi i reelsy, ale też bezdenna kopalnia dopaminy, FOMO (Fear of Missing Out) i retuszowane ciała. Narzędzie, które miało nas zbliżać do siebie jednocześnie może oddalać i powodować problemy psychiczne. Tłumaczymy na co uważać i jak sobie radzić ze skutkami ubocznymi używania social mediów.
Media społecznościowe już od dłuższego czasu stanowią integralną część życia społecznego. Przeglądanie portali społecznościowych to nierzadko pierwsza czynność podejmowana po obudzeniu i ostatnia przed zaśnięciem. Nie da się ukryć, jak duży jest wpływ social mediów na psychikę, jak i codzienne funkcjonowanie oraz zdrowie fizyczne. I najczęściej nie jest to działanie pozytywne.
Nadmierne korzystanie z social mediów wpływa m.in. na pogorszenie wzroku wskutek zbyt długiego oddziaływania światła ekranu. Dochodzi wtedy do tzw. zespołu suchego oka. Bóle głowy i migreny to również efekt zbyt długiego skupiania pola widzenia na małej przestrzeni, jaką jest choćby telefon.
Spędzanie dużej ilości czasu na przeglądaniu mediów społecznościowych przy komputerze skutkuje wadami postawy, skrzywieniem kręgosłupa, a także chronicznym napięciem mięśni pleców i karku, przewlekłymi bólami ramion, przedramion i dłoni.
To tylko przykładowe skutki spędzania zbyt wielu godzin przy telefonie czy komputerze na zdrowie fizyczne. Warto bliżej przyjrzeć się temu, jaki duży jest wpływ social mediów na psychikę ludzką i do jakich konsekwencji może to doprowadzić.
Social media codziennie dostarczają ogromne ilości informacji, z których wręcz niemożliwe jest wyselekcjonowanie tych najważniejszych i prawdziwych. Duża liczba bodźców docierających do odbiorcy powoduje jego problemy z pamięcią. Dodatkowo, panująca era krótkich klipów wideo i szybkiego pojawiania się kolejnych informacji skutkuje osłabieniem koncentracji i trudnościami ze skupieniem uwagi na dłużej, niż kilka minut.
Nierzadko rezultatem długich godzin rozrywki z udziałem technologii, angażującym uwagę odbiorcy, jest nadmierne zmęczenie i zaburzenie rytmu dobowego, a nawet snu. Dzieje się tak wskutek emitowania jasnego światła wieczorem czy w nocy, które ludzkie oko odbiera błędnie przekonane o dniu, gdyż siatkówka oka zostaje sztucznie stymulowana. Stąd biorą się problemy z zasypianiem i poczuciem zmęczenia nawet o poranku.
Pozostawanie w nieustannym kontakcie ze znajomymi wskutek aktywności na portalach społecznościowych jest tylko pozorne. Tak naprawdę social media potęgują osamotnienie, a nawet mogą wzbudzać poczucie inności i w konsekwencji izolację. Dzieje się tak z powodu działań podejmowanych w mediach społecznościowych – aktywność tam polega głównie na obserwowaniu starannie wydzielonej części życia innych osób, która w dodatku nie zawsze jest prawdziwa.
Media społecznościowe zabierają mnóstwo czasu, który można byłoby przeznaczyć na bezpośrednie spotkania towarzyskie. Kontakt online z innymi jest tak naprawdę mocno ograniczony i powierzchowny. Brak podtrzymywania bezpośredniej relacji ze znajomymi jeszcze bardziej prowadzi do poczucia samotności.
Użytkownicy portali społecznościowych dzielą się w Internecie jedynie wybranym fragmentem życia, który często dodatkowo jest podkoloryzowany. Skrywają słabe punkty i niedoskonałości. Jest to zjawisko, którego nie sposób spotkać w realnym życiu. Jednakże w odbiorcy nierzadko wzbudzane zostają kompleksy i poczucie bycia gorszym.
Zdjęcia, które widzimy na Instagramie są zazwyczaj retuszowane. Nie przejmuj się zatem trądzikiem! Jesteś wartościowa/y niezależnie od Twojego ciała.
Stąd odpowiedź na pytanie: jak media społecznościowe wpływają na samoocenę? Negatywnie. Porównywanie się do wykreowanego idealnego świata online często jest powodem obniżonego poczucia własnej wartości, krytycznego spoglądania na siebie i swoje życie oraz złego samopoczucia.
Jak Internet wpływa na zdrowie psychiczne? Możliwe zaburzenia i stany
Związek pomiędzy częstym korzystaniem z mediów społecznościowych, a zaburzeniami o podłożu lękowym czy stanami depresyjnymi jest bardzo silny. W społeczeństwie problem ten wciąż się pogłębia. Media społecznościowe stają się miejscem ucieczki od problemów czy niewygodnych sytuacji społecznych, jednak w konsekwencji pogłębiają te stany.
Wpływ social mediów na psychikę jest tak mocny, że może prowadzić do uzależnień, które uznawane jest za zaburzenie zdrowia psychicznego. Szacuje się, że uzależnienie od mediów społecznościowych jest tak samo groźne, jak wpadnięcie w nałóg alkoholowy czy narkotykowy. Jak rozpoznać uzależnienie od social mediów? Do niepokojących symptomów należą:
- sprawdzanie powiadomień od razu po przebudzeniu;
- zaniedbywanie relacji z innymi (trudność w skupieniu się na rozmowie, częste sprawdzanie telefonu);
- odkładanie w czasie wykonania zadań i obowiązków na rzecz przeglądania portali społecznościowych;
- odczuwanie lęku i ciekawości w chwili niemożliwości sprawdzenia aktualności w social mediach.
Ciągły kontakt z wyidealizowanym urywkiem życia innych i porównywanie swojego życia może skutkować poczuciem bezsensu i beznadziei, mimo że wcześniej takie myśli się nie pojawiały. Te odczucia, jak i wyżej wymienione stany lękowe prowadzą do poważnych zaburzeń psychicznych, a nawet do depresji.
Jak zdrowo korzystać z social mediów? 5 zasad
Aby ograniczyć negatywny wpływ social mediów na psychikę, zdrowie fizyczne, jak i na codzienne funkcjonowanie, warto wdrożyć kluczowe zwyczaje, które pozwolą wrócić do pierwotnego założenia korzystania z portali.
- Wyciszenie powiadomień. Włączony dźwięk czy wibracje (szczególnie podczas wykonywania innych obowiązków) powodują, że mózg cały czas funkcjonuje w trybie czuwania. Wskutek tego rozproszenia nie jest w stanie skoncentrować się na dokładnym wykonywaniu innej rzeczy. Wyciszenie powiadomień poskutkuje koncentracją na jednej rzeczy bez rozpraszania się.
- Zostawianie telefonu w domu, gdy jest to możliwe. Wyjście na spacer czy zakupy nie jest zobligowane noszeniem przy sobie smartfona. Warto dać sobie możliwość odpoczynku od kolejnych powiadomień z social mediów i spędzić przynajmniej chwilę offline.
- Nałożenie ograniczeń czasowych i trzymanie się ich. Warto ustalić konkretny limit czasowy przeznaczony na korzystanie z mediów społecznościowych. Dla przeglądarek istnieją specjalne wtyczki, a dla smartfonów – aplikacje, które alarmują o przekroczeniu ustawionego czasu korzystania z urządzenia. Niektóre z nich samoistnie wyłączają aplikację lub nie pozwalają na jej ponowne uruchomienie danego dnia.
- Usunięcie z telefonu aplikacji, które zabierają zbyt dużo czasu. Rezygnacja z konkretnych aplikacji portali społecznościowych wcale nie musi skutkować zupełnym zerwaniem kontaktu z innymi. Nierzadko użytkownik otwiera dane portale z nudów, chęci zrelaksowania się czy uciekając od innych obowiązków. W konsekwencji spędza tam więcej czasu, niż zamierzał. Odinstalowanie owych aplikacji to dobry krok, by zobaczyć, jak wiele czasu można przeznaczyć na inne aktywności.
- Sięganie po telefon pół godziny/godzinę po przebudzeniu i odkładanie go na godzinę przed pójściem spać. Warto przesunąć sprawdzanie nocnych aktualności w mediach społecznościowych na późniejszy moment, niż przeglądać je jeszcze w łóżku, tuż po przebudzeniu. Powoduje to opóźnienie we wstawaniu, a oczy zaczynają się męczyć już w pierwszych minutach po obudzeniu się. Zaleca się także, aby przynajmniej na godzinę przed pójściem spać nie korzystać już ze smartfonu. Ma to korzystny wpływ na jakość snu i ułatwia zasypianie, a to z kolei pozwala efektywnie wypocząć.
Detoks: w którym momencie odciąć się od mediów społecznościowych?
Aby uniknąć negatywnych skutków tego, jak social media wpływają na relacje międzyludzkie, poczucie własnej wartości, zdrowie fizyczne i psychiczne, warto podjąć kilkudniowy detoks od telefonu i komputera, na tyle ile jest to możliwe. Czasem wystarczy odinstalowanie aplikacji wysyłających permanentnie stosy powiadomień, aby odczuć spokój, ciszę i zobaczyć, jak wiele czasu traci się na życie w mediach społecznościowych.
Dla każdego moment, w którym należy ograniczyć media społecznościowe, jest kwestią indywidualną. Taką chwilą jest przede wszystkim świadomość zaniedbywania innych obowiązków, sięgania po telefon tuż po przebudzeniu i odkładania go tuż przed snem oraz łapanie się w ciągu dnia na bezsensownym przeglądaniu kolejnych treści na portalach. Taki detoks warto też podjąć, aby samodzielnie przekonać się, jak Internet wpływa na zdrowie psychiczne i w jakim stopniu jest się przywiązanym do social mediów.
Pomoc psychologiczna: kiedy jest potrzebna?
O negatywnym znaczeniu tego, jak social media wpływają na ludzką psychikę, wiadomo nie od dziś. Co więcej, uzależnienie od mediów społecznościowych, stany lękowe i depresyjne mogą utrudniać funkcjonowanie w społeczeństwie i obniżać jakość życia. Niekiedy użytkownik Internetu nie jest w stanie samodzielnie ograniczyć czasu spędzanego w mediach społecznościowych. Wówczas niezastąpiona może okazać się pomoc psychoterapeuty.
Terapia leczenia uzależnień od Internetu jest traktowana jak wychodzenie z każdego innego uzależnienia. Spotkania z psychoterapeutą mają na celu zrozumienie, jak social media wpływają na ludzką psychikę, a dokładniej na psychikę konkretnego pacjenta i co dokładnie zaburzają w jego życiu. Następnie psychoterapeuta z pacjentem wypracowują metody, które mają pomóc w ograniczeniu i kontrolowaniu czasu spędzanego w sieci. Niezwykle ważna w czasie terapii jest zmiana dotycząca sposobu korzystania z urządzeń elektronicznych. Terapeuta wraz z pacjentem wspólnie ustalają cel, do którego dążą poprzez regularne spotkania i systematyczną pracę z poznanymi technikami.
Aby podjąć skuteczną walkę z uzależnieniem od social mediów lub poznać sposoby kontrolowania czasu spędzanego online, warto skorzystać z pomocy doświadczonych specjalistów w tym zakresie. W bazie specjalistów MindMatch znajdują się psycholodzy i psychoterapeuci zajmujący się wychodzeniem z takich ograniczeń i powrocie do pełni zdrowia psychicznego.
FAQ - często zadawane pytania
Jak social media wpływają na ludzką psychikę?
Badania wykazały, że social media w bardzo różny sposób wpływają na psychikę. Zwiększają ryzyko depresji poprzez obniżenie samooceny ale jednocześnie niektóre badania wskazują, że mogą zmniejszać poczucie samotności. Naukowcy są raczej zgodni, że zaostrzają objawy ADHD oraz że zwiększają niepokój.
Czy media społecznościowe są szkodliwe?
Same w sobie media społecznościowe nie są szkodliwe, ale wykazano, że mogą przyczyniać się do depresji oraz zaburzeń lękowych.
