Mam koszmary i powracające wizje z traumatycznego zdarzenia. Czy to PTSD?

Zespół stresu pourazowego (PTSD) - objawy, przyczyny, leczenie. Jak sobie radzić z objawami?

2023-01-07 (ostatnia aktualizacja: 2023-09-07)
Masz powtarzające się koszmary, powracające wizje ze strasznego zdarzenia, które Cię spotkało? To może być zaburzenie stresu pourazowego (PTSD). Dowiedz się jakie są objawy i sposoby leczenia PTSD!

Czym jest zespół stresu pourazowego (Post-Traumatic Stress Disorder)?

PTSD to uciążliwa choroba, która może nas dopaść po przeżyciu szokującego wydarzenia lub sytuacji zagrażającej naszemu życiu lub zdrowiu. Osoba z PTSD nie jest w stanie pozbyć się myśli i obrazów związanych z traumą, unika miejsc i sytuacji z nią związanych, ma trudności z radzeniem sobie z emocjami i relacjami z innymi. Nawet najprostsze sytuacje mogą ją przyprawić o silne reakcje emocjonalne. Ta choroba potrafi zrujnować życie, utrudniać pracę, naukę, relacje z bliskimi i negatywnie wpływać na zdrowie fizyczne. Leczenie PTSD obejmuje terapię behawioralną i emocjonalną, leki oraz wsparcie od bliskich. Jeśli ty lub ktoś z twoich bliskich boryka się z PTSD, nie wahaj się szukać pomocy.

Jak się objawia zespół stresu pourazowego (PTSD)?

Objawy PTSD zazwyczaj pojawiają się w ciągu pierwszych trzech miesięcy po wywołującym zdarzeniu traumy, ale mogą nie pojawić się aż do kilku lat później. W typowym przypadku osoba z PTSD unika konsekwentnie myśli i emocji związanych z traumą lub dyskusji o zdarzeniu traumatycznym i może nawet mieć amnezję dotyczącą zdarzenia. Jednak PTSD na ogół się ujawnia poprzez:

  • natrętne, powtarzające się wspomnienia,
  • dysocjację
  • ponowne przeżywanie traumy ("flashbacki")
  • koszmary senne (od 50 do 70%).

Złożony zespół stresu pourazowego (Complex Post-Traumatic Stress Disorder)

Complex Post-Traumatic Stress Disorder (C-PTSD) to zaburzenie psychiczne, które może rozwinąć się u osób po długotrwałym doświadczaniu stresu i przemocy, takich jak przemoc w rodzinie, molestowanie seksualne, niewolnictwo, wojna lub tortury. C-PTSD różni się od PTSD głównie tym, że ma bardziej złożony zestaw objawów, które mogą obejmować:

  • Trudności z regulacją emocji i zachowań
  • Problemy z poczuciem własnej wartości i tożsamości
  • Trudności z ufnością i bliskimi relacjami
  • Brak poczucia bezpieczeństwa i brak umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach
  • Trudności z odczuwaniem przyjemności i radości

C-PTSD jest często mylone z innymi zaburzeniami, takimi jak depresja czy schizofrenia, ponieważ objawy mogą być podobne. 

Jakie są przyczyny PTSD?

Istnieją dwie, powszechnie uznawane przyczyny PTSD: trauma i geny.

Trauma

Poniżej znajdują się najczęstsze typy traum wywołujących PTSD

  1. Przemoc domowa: Osoba, która była doświadczyła przemocy domowej, jest predysponowana do PTSD. Istnieje silna zależność z rozwojem PTSD u matek, które doświadczyły przemocy domowej w okresie perinatalnym swojej ciąży.
  2. Przemoc seksualna: Osoby, które doświadczyły gwałtu lub innego typu przemocy seksualnej, często cierpią potem na PTSD. Objawy PTSD obejmują ponowne wspomnienia, unikanie rzeczy, miejsc lub osób związanych z gwałtem, obojętność emocjonalną i zwiększony lęk oraz zwiększoną reakcję niechciane zachowania seksualne. Prawdopodobieństwo wystąpienia objawów PTSD jest większe, jeśli gwałciciel porwał ofiarę, lub jeśli osoba, która była zgwałcona, wierzyła, że gwałciciel zabije ją. Również PTSD będzie utrzymywać się dłużej jeśli osoba, która została zgwałcona, była bardzo młoda lub stara, albo jeśli gwałciciel był kimś, z kim się przyjaźniła. Prawdopodobieństwo wystąpienia ciężkich objawów jest również większe, jeśli ludzie wokół osoby, która przeżyła gwałt, ignorują ten fakt lub winią osobę, która przeżyła gwałt.
  3. Wojna: Służba wojskowa jest bardzo ważnym czynnikiem ryzyka rozwoju PTSD. Około 78% biorących udział w walce nie rozwija PTSD, a u około 25% personelu wojskowego, u których rozwija się PTSD, pojawienie się tego schorzenia jest opóźnione. Uchodźcy również są narażeni na PTSD - od 4% do 68% procent cierpi na to schorzenie (w zależności od wagi konfliktu zbrojnego)
  4. Niespodziewana śmierć bliskiego: Analiza przeprowadzona przez WHO World Mental Health Surveys wykazała ryzyko rozwoju PTSD w wysokości 5,2% po nagłej śmierci bliskiej osoby.  Jednak ze względu na wysoki wskaźnik występowania tego rodzaju traumatycznego zdarzenia, nagła śmierć bliskiej osoby stanowi około 20% przypadków PTSD na świecie.
  5. Śmiertelna choroba: Schorzenia medyczne, które wiążą się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju PTSD, to m.in. nowotwory, zawał serca i udar mózgu. 22% osób, które przeżyły chorobę nowotworową mają objawy PTSD przez całe życie.
  6. Traumatyczne zdarzenia związane z ciążą: Kobiety, które poroniły (zwłaszcza kilkukrotnie), są wysoce zagrożone zespołem stresu pourazowego (PTSD). PTSD może również wystąpić po porodzie. Powszechność PTSD po normalnym porodzie (tzn. z wyłączeniem poronienia lub poważnych komplikacji) szacuje się na 2,8-5,6% sześć tygodni po porodzie, z wskaźnikami spadającymi do 1,5% sześć miesięcy po porodzie. Objawy PTSD są powszechne po porodzie, z występowaniem w 24-30,1%  sześć tygodni po porodzie, spadając do 13,6% sześć miesięcy po porodzie. Poród awaryjny jest również związany z PTSD.

Geny

Około 30% PTSD jest wywoływane samą genetyką. Zidentyfikowano kilka cech biologicznych, które zwiększają szansę wystąpienia PTSD. Szybsze odruchy bezwarunkowe i mniejsza objętość hipokampa (część mózgu odpowiedzialna za pamięć) są uważane za możliwe biomarkery zwiększonego ryzyka rozwoju PTSD. Ponadto jedno badanie wykazało, że żołnierze, u których leukocyty (białe krwinki) miały więcej receptorów glukokortykoidowych (regulują przemianę kortyzolu - hormonu stresu), byli bardziej podatni na rozwój PTSD po doświadczeniu traumy.

Znajdź najlepszego terapeutę dla siebie!

Znajdziemy najlepszego dla Ciebie specjalistę od PTSD!

Rozwiąż test diagnostyczny i poznaj wszystkie najprawdopodobniejsze swoje zaburzenia!
Dopasujemy Ci psychologów, którzy najlepiej się sprawdzili w leczeniu osób podobnych do Ciebie!
Wybierzesz spośród nich tego, którego styl rozmowy przemówi do Ciebie najbardziej!
Znajdziesz terapeutę, z którym będziesz mógł porozmawiać jak z przyjacielem! Dzięki temu szybciej nauczysz się radzić sobie z PTSD i Twoje życie wróci do normy.
Zespół stresu pourazowego Zdiagnozuj się i znajdź terapeutę od PTSD!

Jakie są skutki PTSD?

Osoby, które przeżyły traumę, poza PTSD, często rozwijają również:

  • Depresję
  • Zaburzenia lękowe
  • Zaburzenia nastroju.
  • Uzależenienia, takie jak nadużywanie alkoholu
  • Omamy słuchowe

U dzieci i młodzieży istnieje silne powiązanie między trudnościami w regulacji emocji (np. wahaniem nastroju, wybuchami złości, kaprysami) a objawami PTSD, niezależnie od wieku, płci lub rodzaju traumy. 

Kto jest najbardziej narażony na PTSD?

Na całym świecie 0.5-1% osób jest zdiagnozowane z PTSD. Więcej przypadków na ogół występuje w rejonach wojennych. Ryzyko rozwoju PTSD różni się w zależności od rodzaju traumy i jest największe po narażeniu na przemoc seksualną (11,4%), szczególnie gwałtu (19,0%). Mężczyźni są bardziej narażeni na doświadczenie zdarzenia traumatycznego (jakiegokolwiek rodzaju). Kobiety są bardziej narażone na doświadczenie zdarzenia, które może prowadzić do PTSD, takiego jak przemoc interpersonalna i gwałt. Z tego względu, to kobiety częściej cierpią z powodu PTSD.

Jak sobie radzić na co dzień z objawami Post-Traumatic Stress Disorder?

PTSD, czyli zespół stresu pourazowego, to poważny problem, który może mieć wpływ na codzienne funkcjonowanie. Jeśli chcesz sobie radzić z PTSD na co dzień, najważniejsze jest, abyś uzyskał pomoc profesjonalną.Ponadto, możesz spróbować następujących strategii radzenia sobie z PTSD na co dzień:

  1. Zaadoptuj zwierzaka: Stowarzyszenie Psychiatrów Amerykańskich (APA) zauważa, że posiadanie psa lub kota pomaga zmniejszyć objawy PTSD, szczególnie samotność i depresję.
  2. Dołącz do grupy wsparcia dla osób z PTSD: Poznasz inne osoby, które doświadczają tego samego rodzaju objawów i uczuć co ty, co może być komfortujące. Otrzymasz wsparcie emocjonalne od osób, które rozumieją twoje doświadczenia i mogą pomóc ci radzić sobie z trudnościami. Uzyskasz również pomoc w nauce nowych sposobów radzenia sobie z objawami PTSD i wskazówki dotyczące tego, jak radzić sobie z trudnymi sytuacjami. Dołączenie do grupy wsparcia może być również skutecznym sposobem na zmniejszenie poczucia izolacji i osamotnienia, które często towarzyszy PTSD.
  3. Ćwicz relaksację: Techniki takie jak medytacja lub oddychanie głębokie mogą pomóc Ci złagodzić objawy PTSD i odprężyć się.
  4. Naucz się rozpoznawać i radzić sobie z negatywnymi emocjami: Możesz nauczyć się technik radzenia sobie z emocjami, takich jak refleksja lub pisanie w dzienniku, aby lepiej radzić sobie z trudnymi uczuciami.
  5. Znajdź sposób na redukcję stresu: Możesz spróbować różnych metod zarządzania stresem, takich jak joga, aromatoterapia lub ćwiczenia relaksacyjne, aby zmniejszyć poziom stresu w swoim życiu.

Pamiętaj, że leczenie PTSD może potrwać długi czas i wymagać wysiłku i cierpliwości. 

Jak leczyć zespół stresu pourazowego?

W leczeniu PTSD można stosować zarówno psychoterapię jak i leki. Przeglądy badań wykazały jednak, że terapia mieszana (psychologiczna i farmakoterapia) nie jest skuteczniejsza od terapii psychologicznej samej w sobie. 

Terapia

Najskuteczniejsze w leczeniu PTSD podejścia to terapie behawioralne i poznawczo-behawioralne, takie jak terapia ekspozycyjna z długim trwaniem, terapia przetwarzania poznawczego oraz terapia desensytyzacja i przepracowywania ruchami oczu (EMDR). Istnieją również dowody na skuteczność krótkiej eklektycznej psychoterapii (BEP), terapii ekspozycyjnej narracyjnej (NET) i terapii ekspozycyjnej pisemnej w leczeniu PTSD.

  • Terapia poznawczo-behawioralna: W terapii poznawczo-behawioralnej osoby uczą się rozpoznawać myśli, które sprawiają, że czują się zaniepokojone lub zmartwione, i zamieniać je na mniej przytłaczające myśli. Celem jest zrozumienie, jak pewne myśli o wydarzeniach powodują stres związany z PTSD.
  • Terapia desensytyzacji i przepracowywania ruchami oczu (EMDR): Terapia desensytyzacji i przepracowywania ruchami oczu (EMDR) to forma psychoterapii opracowana i badana przez Francine Shapiro. Zauważyła, że gdy sama myślała o przytłaczających wspomnieniach, jej oczy poruszały się szybko. Gdy kontrolowała ruchy oczu podczas myślenia, myśli były mniej przytłaczające.

Leki

PTSD wynika z niezrównoważenia neuroprzekaźników w układzie limbicznym mózgu, który odpowiada za nasze reakcje walki lub ucieczki. Osoby z PTSD są bardziej narażone na uczucie niepokoju i drżenia, głównie dlatego, że ich reakcja walki lub ucieczki jest niezrównoważona. W sytuacjach, gdzie nie ma rzeczywistego zagrożenia, mogą czuć się poważnie zagrożeni.

Aby zrównoważyć neuroprzekaźniki, czasem używa się leków w celu krótkoterminowej poprawy sytuacji. Choć nie ma dowodów na skuteczność większości leków w leczeniu PTSD, cztery z nich (sertralina, fluoksetyna, paroksetyna i venlafaksyna) okazały się mieć niewielkie lub umiarkowane korzyści w porównaniu z placebo. 

Psychoterapia od MindMatch

Wykazano, że lepsza relacja z terapeutą i obopólne zrozumienie istotnie poprawia jakość terapii. MindMatch umożliwia znalezienie terapeuty, z których będzie Ci się świetnie rozmawiało. W pierwszej kolejności zaprosimy Cię do rozwiązania testu diagnostycznego, gdzie wyróżnimy prawdopodobne zaburzenia, które Cię męczą (między innymi zapewne PTSD). Następnie, spośród wszystkich psychologów wyróżnimy tych, którzy najlepiej sprawdzili się w leczeniu podobnych do Ciebie osób. Na koniec, sam dokonasz wyboru - na podstawie krótkich filmików wrzucanych przez terapeutów, ocenisz z którym terapeutą będzie Ci się najlepiej rozmawiało!

FAQ - często zadawane pytania

Czym jest PTSD?

PTSD (Post-Traumatic Stress Disorder), czyli zespół stresu pourazowego, to rodzaj zaburzenia psychicznego, które może wystąpić u osób, które doświadczyły traumatycznego zdarzenia, takiego jak wypadek, przemoc, wojna lub inna sytuacja, która była zagrażająca życiu lub zdrowiu.

Jakie są główne objawy PTSD?

Objawy PTSD mogą obejmować nawracające i uciążliwe wspomnienia traumatycznego zdarzenia, koszmary senn, uczucie wyizolowania, hiperaktywność, nadmierną reakcję na bodźce związane z traumatycznym wydarzeniem, trudności w koncentracji, nadmierny stan pobudzenia i unikanie rzeczy związanych z traumą.

Czy PTSD jest uleczalne?

Tak, PTSD jest leczalne. Terapie, takie jak terapia poznawczo-behawioralna, terapia ekspozycji, terapia poznawczo-behawioralna oparta na uważności i terapia farmakologiczna mogą pomóc w zarządzaniu objawami i poprawie jakości życia.

Ile czasu trwa terapia PTSD?

Czas trwania terapii PTSD może być różny w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta. Niektóre osoby mogą krótkotrwałą terapię, podczas gdy inne potrzebują długoterminowego wsparcia.

Czy PTSD może wystąpić po czasie?

Tak, PTSD może wystąpić zarówno wkrótce po traumatycznym zdarzeniu, jak i po dłuższym czasie. Niektóre osoby doświadczają objawów PTSD miesiące lub lata po zdarzeniu.

Czy artykuł był dla Ciebie pomocny? Twoja opinia pomoże nam ulepszyć nasze treści
Co moglibyśmy poprawić? (opcjonalnie)
zdjęcie Małgorzata Woźniak autora postu o PTSD
Małgorzata Woźniak
Seksuolog
Seksuologią zajmuję się of 17 lat. Dużo pracuję z kobietami w ciąży, po ciąży oraz z kobieta przechodzącymi menopauzę. W czasie wolnym podróżuję. Moim ulubionym kierunkiem jest Ameryka Południowa.

Znajdź specjalistę od PTSD!

Rozwiąż test diagnostyczny, a my dopasujemy najlepszego specjalistę od PTSD dla Ciebie!
Zdiagnozuj się!
Czytaj więcej:

X
Daj nam szansę pomóc Ci w znalezieniu najlepszego terapeuty
Opisz Twoją sytuację w minimum 60 znakach, a my pomożemy Ci znaleźć terapeutę dopasowanego do Twojego problemu
Już ponad 1250 osób skorzystało z naszej pomocy